top of page
1ab.jpg

Św. Mikołaj biskup

Åšw. MikoÅ‚aj to skromny biskup Miry, który po ponad 1,5 tys. lat przeistoczyÅ‚ siÄ™ w Å›wiadomoÅ›ci ludzi w uÅ›miechniÄ™tego pana w czerwonym kubraku. Jak na przestrzeni dziejów zmieniaÅ‚ siÄ™ wizerunek tej postaci? Który z jego pomocników wzbudziÅ‚ kontrowersje? Dlaczego MikoÅ‚aja trzeba byÅ‚o „ewakuować” przed Sowietami? Oto garść ciekawostek specjalnie na MikoÅ‚ajki!

​

MikoÅ‚aj z Miry (ok. 270 – 6 grudnia 345 lub 352) – Å›wiÄ™ty katolicki i prawosÅ‚awny, biskup. Pierwsze wzmianki o Å›wiÄ™tym MikoÅ‚aju pojawiajÄ… siÄ™ dopiero w VI wieku n.e., za panowania cesarza Justyniana. WedÅ‚ug legendy żyÅ‚ na przeÅ‚omie III – IV w. n.e., sprawowaÅ‚ posÅ‚ugÄ™ biskupiÄ… w Mirze oraz miaÅ‚ uczestniczyć w pierwszym soborze powszechnym (odbyÅ‚ siÄ™ w Nicei; potÄ™piono na nim Ariusza), wspóÅ‚czeÅ›ni o nim nie wspominajÄ…. Pierwsze znane wzmianki mówiÄ… o istniejÄ…cym kulcie MikoÅ‚aja (pochowano go w bazylice, a pielgrzymi modlili siÄ™ u jego grobu). Uznawano go za mÄ™czennika. Pierwszy żywot wspominajÄ…cy biskupa Miry powstaÅ‚ w IX wieku w Bizancjum. Jego autor przekazuje informacje wedle których Å›wiÄ™ty byÅ‚ jedynym dzieckiem zamożnych rodziców i od najmÅ‚odszych lat odznaczaÅ‚ siÄ™ skromnoÅ›ciÄ…, stroniÄ…c od rozrywek. Gdy odziedziczyÅ‚ majÄ…tek swojej rodziny oddaÅ‚ go potrzebujÄ…cym.

   W ikonografii  Å›w.  MikoÅ‚aj przedstawiany  jest w stroju biskupa rytu Å‚aciÅ„skiego lub greckiego. Jego atrybutami sÄ… m. in.: anioÅ‚, anioÅ‚ z mitrÄ…, chleb, troje dzieci lub mÅ‚odzieÅ„ców w cebrzyku, trzy jabÅ‚ka, trzy zÅ‚ote kule na ksiÄ™dze lub w dÅ‚oni (posag, jaki wedÅ‚ug legendy podarowaÅ‚ biednym pannom), pastoraÅ‚, ksiÄ™ga, kotwica, sakiewka z pieniÄ™dzmi, trzy sakiewki, okrÄ™t, worek prezentów.

Mikołajkowe zwyczaje

Zwyczaj obdarowywania siÄ™ prezentami w Polsce można znaleźć w tekstach z XVIII wieku. Dzieci otrzymywaÅ‚y m. in. jabÅ‚ka, zÅ‚ocone orzechy, pierniki i drewniane krzyżyki. W nocy z 5 grudnia na 6 grudnia podkÅ‚ada siÄ™ prezenty pod poduszkÄ™, w bucie lub umieszcza siÄ™ je w dużej skarpecie. Ten ostatni zwyczaj stosunkowo rzadko praktykowany jest w Polsce, rozpowszechniÅ‚ siÄ™ gÅ‚ównie dziÄ™ki wpÅ‚ywom kultury amerykaÅ„skiej. Istnieje wiele legend zwiÄ…zanych z tym zwyczajem. Jedna z nich, zapewne o anglosaskim rodowodzie, mówi, że 6 grudnia wczesnym rankiem, kiedy jeszcze wszystkie dzieci Å›piÄ…, ÅšwiÄ™ty MikoÅ‚aj zaglÄ…da przez szybkÄ™ do domu. Gdy zobaczy wyczyszczone buty, zostawia upominek dla domowników. Jeżeli zaÅ› nie zobaczy żadnych butów lub bÄ™dÄ… one brudne, zamiast prezentu zostawi tylko zgniÅ‚y ziemniak. TradycjÄ™ tÄ™, oczywiÅ›cie, wykorzystuje siÄ™ także w celach handlowych. Sama postać i legenda Å›wiÄ™tego MikoÅ‚aja przedstawianego jako grubasek w czerwonym kożuchu z dÅ‚ugÄ… biaÅ‚Ä… brodÄ… w saniach zaprzÄ™gniÄ™tych w renifery jest efektem jednego z najbardziej udanych zabiegów marketingowych w historii - powstaÅ‚a w latach 20tych naszego wieku na zlecenie koncernu Coca-Cola, do promowania produktów tej korporacji.

bottom of page